Chứng khoán phái sinh và những thông tin quan trọng cần nắm vững
Chứng khoán phái sinh là gì – Một trong những cách làm giàu của các chủ đầu tư hiện nay đó là đầu tư vào chứng khoán bởi loại hình đầu tư này mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ, tuy nhiên nó cũng tồn tại những rủi ro rất lớn. Để hạn chế tối đa những rủi ro này thì việc hiểu rõ về chứng khoán là điều kiện bắt buộc.
Vì vậy trong bài viết này Báo Kinh Tế sẽ tổng hợp tất cả các thông tin, dữ kiện liên quan nhất đến một loại hình chứng khoán rất phổ biến trong giới đầu tư. Đó là chứng khoán phái sinh để các nhà đầu tư còn non kinh nghiệm có thể tham khảo, nắm bắt thông tin đầy đủ về thị trường chứng khoán phái sinh.
Định nghĩa chứng khoán phái sinh là gì
Chứng khoán phái sinh là một loại hình chứng khoán mà trong đó giá trị của nó phụ thuộc vào một số loại tài sản cơ sở. Điều này nhằm giảm thiểu rủi ro hoặc tăng thêm lợi nhuận trong đầu tư. Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể bao gồm nhiều loại hình khác nhau tuy nhiên có thể chia thành hai dạng chính. Đó là:
+ Hàng hoá: Bao gồm hàng hoá của nhiều lĩnh vực khác nhau như thực phẩm, công cụ dụng cụ. Các loại hình dịch vụ đến các loại năng lượng như năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng điện…
+ Các loại cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, các khoản vay, … gọi chung là các công cụ tài chính.
Có thể bạn muốn xem Sách hay về chứng khoán và đầu tư bạn nên đọc ít nhất 1 lần
Chứng khoán phái sinh tiếng Anh là gì
Chúng ta có phái sinh là Derivative, vậy chứng khoán phái sinh tiếng Anh sẽ là Derivative securities.
Thị trường chứng khoán phái sinh là gì
Thị trường chứng khoán phái sinh được hiểu là nơi dùng những công cụ hợp đồng liên quan chứng khoán. Ở đây chủ yếu dành cho tài chính phái sinh nên được gọi là chứng khoán phái sinh.
Chứng khoán phái sinh quốc tế là gì
Chứng khoán phái sinh quốc tế là cách sử dụng từ ngữ để nói về thị trường rộng lớn hơn, tầm cỡ quốc tế giữa các quốc gia..
Phân loại chứng khoán phái sinh
Có thể chia chứng khoán phái sinh thành bốn loại chính:
Hợp đồng hoán đổi (Swap Contract)
Là dạng hợp đồng trong đó hai bên liên quan chấp nhận hoán đổi dòng tiền trong tương lai theo một cách thức đã được định sẵn và trong một khoảng thời gian nhất định có thể là một quý, một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh.
Tuy nhiên hai doanh nghiệp ký kết hợp đồng hoán đổi không thể trực tiếp thỏa thuận với nhau mà thường có bên thứ ba tham gia. Đó có thể là một ngân hàng hoặc một tổ chức kinh doanh dịch vụ hợp đồng hoán đổi để đảm bảo tính minh bạch và rõ ràng trong quá trình giao dịch.
Khi đến kỳ thanh toán số dư nợ của hai bên, một bên đối tác sẽ gửi trả một khoản tiền cho bên đối tác kia và ngược lại hoặc có thể thanh toán giao dịch bằng cách khấu trừ dòng tiền ròng và theo cách này thì chỉ có một bên sẽ thanh toán cho bên kia phần số dư chênh lệch.
Xem ngay Sàn giao dịch chứng khoán là gì – Các sàn giao dịch chứng khoán uy tín nhất hiện nay
Hợp đồng quyền chọn (Options)
Là hợp đồng mà bên mua có nghĩa vụ thanh toán chi phí làm hợp đồng theo đó bên bán sẽ được hưởng chi phí hợp đồng và phải có nghĩa vụ với bên mua.
Trong hợp đồng quyền chọn lại được chia ra làm hai loại đó là quyền chọn mua và quyền chọn bán. Người nắm giữ quyền chọn mua phải trả cho người nắm quyền chọn bán một chi phí gọi là phí quyền chọn. Khi đó người mua sẽ được mua một lượng cổ phiếu, trái phiếu hoặc tài sản cơ sở khác với giá theo thỏa thuận ban đầu với người bán.
Các bên liên quan tham gia vào đầu tư chứng khoán phái sinh thông qua hợp đồng quyền chọn có thể tự do lựa chọn mình là bên quyền chọn mua hay quyền chọn bán. Khi giá cổ phiếu, trái phiếu, các loại hàng hóa được dự đoán tăng thường các nhà đầu tư lựa chọn quyền chọn mua để mong đợi sự gia tăng giá trị rồi đi bán lại. Còn khi giá được dự đoán giảm thì họ lại thường chọn quyền chọn bán để giảm thiểu rủi ro lỗ vốn của tài sản cơ sở.
Xem chi tiết Lưu ký chứng khoán là gì -Thông tin mới nhất về phí lưu ký chứng khoán
Hợp đồng tương lai (Futures contract)
Là sản phẩm đầu tiên của chứng khoán phái sinh có mặt trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Có thể hiểu đơn giản hợp đồng tương lai là một thỏa thuận giữa người mua và người bán về một mặt hàng. Thường là trái phiếu cổ phiếu trong tương lai với giá bán và số lượng bán được quy định từ thời điểm ký hợp đồng.
Để dễ hiểu hơn chúng tôi đưa ra ví dụ sau :
Ông A và ông B cùng tham gia vào hợp đồng tương lai. Trong đó ông A đóng vai trò là người bán còn ông B là người mua. Trong hợp đồng tương lai có viết ông A sẽ bán 100.000 cổ phiếu cho ông B vào ngày 1/2/2020 với mức giá 15.000 VNĐ/ cổ phiếu.
Vậy thì đến ngày 1/2/2020 cho dù giá cổ phiếu tăng lên 18.000 thì ông A vẫn phải bán cho ông B 100.000 cổ phiếu với mức giá 15.000 VNĐ/ cổ phiếu. Nếu lúc này ông A không chấp nhận bán thì sẽ phải trả cho ông B 100.000 nhân 3000 (mức chênh giá) bằng 300 triệu VNĐ. Đây có thể coi là khoản phí phá vỡ hợp đồng mà ông A phải gánh chịu.
Xem thêm Sàn upcom là gì ? Sàn upcom mua tối thiểu bao nhiêu cổ phiếu
Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract)
Nếu như không tìm hiểu kỹ rất dễ nhầm lẫn giữa hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai bởi với hai hình thức này thì người mua và người bán đều thực hiện ký hợp đồng ở hiện tại với giá cả và số lượng đã được định sẵn nhưng sẽ tiến hành giao dịch trong tương lai với đúng giá và số lượng như đã cam kết. Vậy điểm khác biệt của hợp đồng kỳ hạn là gì?
Đó là nếu như hợp đồng tương lai khi tiến hành giao dịch sẽ xuất hiện một bên trung gian gọi là sở giao dịch còn hợp đồng kỳ hạn thì không xảy ra điều đó và loại hợp đồng này không được giao dịch trên thị trường. Ngoài ra còn không có chi phí mua bán hợp đồng kỳ hạn, nghĩa là hai bên tham gia vào hợp đồng kỳ hạn tại thời điểm ký kết hợp đồng thì giá bán sẽ được định đoạt sao cho giá trị của hai bên bằng không.
Hợp đồng kỳ hạn có rủi ro cao hơn các loại hợp đồng khác vì các khoản lỗ và lãi của loại hợp đồng này chỉ được thanh toán khi hợp đồng hết hạn. Tuy rủi ro cao hơn nhưng tính công bằng giữa hai bên mua và bán lại đồng đều hơn. Vì vậy các nhà đầu tư vẫn có thể tự tin đầu tư vào loại hợp đồng này.
Có thể bạn chưa biết Chứng khoán là gì ? Kiến thức từ A-z về chứng khoán và đầu tư
Đặc điểm nổi bật của chứng khoán phái sinh
+ Mỗi chứng khoán phái sinh phải gắn liền với nhiều tài sản cơ sở khác nhau nhưng không được ít hơn một tài sản cơ sở, Giá trị của tài sản cơ sở cũng chính là giá trị của chứng khoán phái sinh.
+ Tài sản cơ sở không thuộc quyền sở hữu của chứng khoán phái sinh mà chỉ là đưa ra một loại hàng hóa như cổ phiếu, trái phiếu, công cụ máy móc, …để hai bên liên quan cam kết thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ đối với bên còn lại.
+ Đầu tư vào chứng khoán phái sinh là đầu tư vào sự chênh lệch giá trị của tài sản cơ sở chứ không phải đầu tư trực tiếp vào bất kỳ loại tài sản cơ sở nào.
+ Đầu tư vào chứng khoán phái sinh không cần chi ra quá nhiều vốn. Vốn bỏ ra thấp hơn rất nhiều việc đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, …và lợi nhuận cũng vô cùng hấp dẫn. Nhưng song song với đó thì cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro trong quá trình đầu tư. Vì vậy bạn đọc nên cân nhắc trước khi lựa chọn loại hình chứng khoán này.
5 bước căn bản để tham gia đầu tư thị trường chứng khoán phái sinh
Thị trường chứng khoán phái sinh là nơi để các nhà đầu tư trao đổi các loại tài sản cơ sở. Nhưng không trao đổi trực tiếp mà thông qua các hợp đồng, các bản cam kết, chuyển nhượng quyền sở hữu. Quyền sử dụng hoặc thực hiện nghĩa vụ với tài sản cơ sở cho các nhà đầu tư khác.
Thị trường chứng khoán phái sinh là nơi để các nhà đầu tư có nhu cầu mua đi, bán lại các loại tài sản cơ sở hoặc chứng khoán phái sinh và hưởng lợi nhờ việc chênh lệch giá cả. Ngoài ra đây còn là nơi bảo hộ rủi ro cho việc tài sản bị biến động giá. Nhờ đó các nhà đầu tư yên tâm hơn trong giao dịch tài sản.
Để nhà đầu tư có thể tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh đầy sôi động này thì cần trải qua 5 bước cơ bản sau:
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Chắc chắn rồi, bất kể là bạn đầu tư vào loại hình chứng khoán nào thì bạn đều phải có một tài khoản để thực hiện các giao dịch buôn bán trên đó. Bạn có thể mở tài khoản online hoặc offline tại website hoặc ngay tại các phòng giao dịch của trung tâm cung cấp dịch vụ này
Để làm được điều đó thì bạn cần mang chứng minh thư nhân dân hoặc căn cước công dân đến các trung tâm mở tài khoản chứng khoán để nhân viên ở đó hỗ trợ. Còn nếu đăng ký online thì bạn ấn vào link đăng ký trên website của công ty và điền đầy đủ thông tin liên hệ. Nhân viên sẽ gọi điện lại và hoàn tất các thủ tục mở tài khoản chứng khoán giúp bạn.
Bước 2: Nộp tiền ký quỹ chứng khoán phái sinh
Một bước quan trọng trong quá trình tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh là nộp tiền ký quỹ ban đầu. Đây là điều kiện để tài khoản được kích hoạt, số tiền ký quỹ thông thường bằng 18% tổng số tiền trong hợp đồng giao dịch. Ví dụ tổng số tiền giao dịch là 1 tỷ đồng thì bạn cần nộp 180 triệu VNĐ để kích hoạt tài khoản.
Bước 3: Bắt đầu tiến hành giao dịch chứng khoán phái sinh
Tiến hành đặt lệnh và mở hoặc đóng vị thế giao dịch.
Bước 4: Thanh toán dòng tiền ròng
Sau khi kết thúc phiên giao dịch của ngày hôm trước, trong trường hợp bạn lãi thì dòng tiền sẽ tự động được chuyển vào tài khoản của bạn vào ngày hôm sau. Còn trong trường hợp lỗ thì bạn phải bù trừ toàn bộ số tiền lỗ đó.
Bước 5: Theo dõi biến động số dư ký quỹ
Mỗi tài khoản chứng khoán phái sinh sẽ có hạn mức số dư tối thiểu và số dư tối đa. Nếu số dư của bạn nằm dưới mức tối thiểu cho phép thì bạn cần nạp thêm tiền để tiếp tục giao dịch. Còn trong trường hợp số dư vượt quá giới hạn cho phép thì bạn sẽ đi rút bớt lượng tiền dư đó và tái đầu tư vào các phiên giao dịch tiếp theo.
Một số mẹo đầu tư chứng khoán phái sinh
Để đầu tư có hiệu quả chứng khoán phái sinh không chỉ cần kiến thức về lĩnh vực này tốt mà còn cần có một số mẹo đặc biệt được đúc kết từ kinh nghiệm của các nhà đầu tư lâu năm. Đó là:
+ Sử dụng đòn bẩy một cách thận trọng vì nó chính là con dao hai lưỡi trong đầu tư chứng khoán phái sinh. Chỉ số đòn bẩy cao chưa chắc đã tốt vì nó thường đi kèm những rủi ro vô cùng lớn nếu nhà đầu tư quyết định đầu tư sai.
+ Nếu bạn là một nhà đầu tư mới thì đừng nên đầu tư ngay một số tiền lớn mà hãy chia nhỏ nó ra thành nhiều đợt và trong các đợt đầu tư hãy chú ý quy luật lên xuống của giá cả từ đó đúc rút kinh nghiệm đầu tư.
Top sàn giao dịch chứng khoán phái sinh
Sau đây chúng tôi xin gửi đến bạn đọc một số sàn giao dịch chứng khoán phái sinh bạn có thể tham khảo.
Sàn chứng khoán phái sinh Exness
Exness là sàn giao dịch phái sinh được đăng ký tại Anh, sở hữu giấy phép của FSA, FCA, CYSEC, FCA…
Sản phẩm: 30 cổ phiếu nước ngoài, 10 chỉ số lớn, forex, tiền điện tử, dầu, vàng…
Thông tin cơ bản:
- Có giao diện và tài khoản tiếng Việt cho trader Việt.
- Spread thả nổi được đánh giá thấp.
- Hỗ trợ nạp rút tiền đa dạng, nhanh: Neteller, Skrill, Visa, Ngân Lượng và Internet Banking.
- Tốn phí hoa hồng: Phí hoa hồng với tài khoản Raw Spread và Zero: 7 USD/lot 2 chiều.
- Tiền nạp tối thiểu cho tài khoản chuyên nghiệp cao: 200$
Sàn chứng khoán phái sinh eToro
eToro là sàn phái sinh có trụ sở tại Úc, được CySEC, FCA, ASIC quy định và giám sát.
Sản phẩm: ETF, 1.300 mã chứng khoán quốc tế, 13 chỉ số index lớn, forex, tiền điện tử, vàng, dầu…
Thông tin cơ bản:
- 0 phí hoa hồng
- Nền tảng giao dịch mạng xã hội đơn giản, dễ sử dụng.
- Nạp tiền miễn phí, tiền nạp tối thiểu 50$.
- Có hỗ trợ tiếng Việt.
- Phí rút tiền cao: 25$
- Không hỗ trợ nền tảng Meta Trader như MT4, MT5
- Phí chênh lệch: spread thả nổi, thông thường 2-3 pip.
- Đòn bẩy: 1:400
Sàn chứng khoán phái sinh XM
Sàn XM được đăng ký tại Úc và Síp, quy định và giám sát bởi ASIC, FSP, FCA.
Sản phẩm: CFD cổ phiếu, 30 chỉ số chứng khoán, vàng, forex, dầu, tiền điện tử…
Thông tin cơ bản:
- 0 phí hoa hồng.
- Có hỗ trợ tiếng Việt.
- Tiền nạp tối thiểu thấp: từ 5$
- Spread: tài khoản Micro và Standard từ 1,6 pip -2,6pip.
Sàn chứng khoán phái sinh FXPro
FxPro là một trong những sàn phái sinh online của Anh được nhiều nhà đầu tư Việt Nam yêu thích. FXPro được ủy quyền và quản lý bởi CYSEC, DFSA, FCA, FSCA, SCB.
Sản phẩm: vàng, forex, kim loại quý, năng lượng, chỉ số và cổ phiếu…
Thông tin cơ bản:
- Không mất phí hoa hòng với tài khoản MT4, MT5
- Phí chênh lệch: từ 0.3 – 1.6 pip, tùy tài khoản, mức phí khá cạnh tranh.
- Đòn bẩy: Tối đa 1:500
- Sàn chưa được Việt hóa hoàn toàn.
- Tài khoản cTrader mất phí hoa hồng: 45$/1 triệu $
Sàn chứng khoán phái sinh FBS
FBS là sàn phái sinh online khá phổ biến tại Việt Nam, có trụ sở tại Síp, được cấp phép và quản lý bởi CySEC, IFSC.
Sản phẩm: Forex, kim loại quý, năng lượng, chỉ số và cổ phiếu…
Thông tin cơ bản:
-
- Phí hoa hồng cạnh tranh: Tùy loại tài khoản từ 0 đến 20$/lot.
- Đòn bẩy cao: 1:3000
- Nhiều nền tảng giao dịch: MT4, MT5 và FBS Trader
- Phí chênh lệch: Thả nổi hoặc cố định từ 0.5-3 pip.
- Không cung cấp sản phẩm tiền điện tử.
Sàn chứng khoán phái sinh XTB
XTB là sàn giao dịch được đăng ký ở Anh, có giám sát quản lý từ FCA, CNMV. Sàn giao dịch XTB giúp nhà đầu tư tiếp cận chứng khoán phái sinh thông qua hợp đồng CFD.
Sản phẩm: Cổ phiếu, ngoại hối, vàng, dầu, tiền điện tử.
Thông tin cơ bản:
- Chi phí giao dịch: Từ 0,08%/giao dịch
- Mức nạp tiền tối thiểu thấp: từ 1$
- Có hỗ trợ tiếng Việt.
- Hình thức nạp rút phong phú: Thẻ Visa, Neteller, Skrill và Ngân Lượng.
- Phí hoa hồng với tài khoản Pro: $7/lot 2 chiều.
- Phí hoa hồng và spread thay đổi tùy theo loại tài khoản.
- Nếu nạp tiền qua Neteller và Skrill bạn sẽ mất phí 2%.
Sàn chứng khoán phái sinh ICMarkets
ICMarkets là sàn của Australia, được thành lập vào năm 2007, cung cấp các sản phẩm phái sinh được nhiều nhà đầu tư Việt biết đến. Sàn có giấy phép của ASIC, CySEC và FSA.
Sản phẩm: Tiền tệ forex, hàng hóa, chỉ số, trái phiếu, tiền điện tử, cổ phiếu, hợp đồng tương lai…
Thông tin cơ bản:
- Cung cấp 3 nền tảng: phần mềm MT4, phần mềm MT5 và cTrader.
- Spread thấp từ 0 pips.
- Tiền gửi tối thiểu: 200 USD
- Ngoài tài khoản standard, các tài khoản khác tốn hoa hồng từ 6-7$/2 chiều
- Thủ tục rút tiền hơi phức tạp và mất thời gian.
Sàn chứng khoán phái sinh LiteForex
LiteForex được thành lập năm 2005 có trụ sở chính tại Síp (Châu Âu), chứng chỉ của CySEC và Marshall.
Sản phẩm: tiền tệ Forex (56 cặp), CFD cổ phiếu, tiền điện tử, kim loại quý, dầu thô, vàng…
Thông tin cơ bản:
- Mức nạp tiền tối thiểu 50$, khá thấp.
- Đòn bẩy cao: lên tới 1:1000
- Có hỗ trợ tiếng Việt.
- Tốn hoa hồng với Cổ phiếu CFD: khoảng 0.35 $/lot
- Các tài khoản Classic có spread khá cao.
Sàn chứng khoán phái sinh FXTM
ForexTime hay FXTM là thương hiệu môi giới nổi tiếng trên thế giới, được quản lý bởi CySEC, FSCA, FCA.
Sản phẩm: forex, hàng hóa, tiền điện tử, cổ phiếu, chỉ số.
Thông tin cơ bản:
- Tiền nạp tối thiểu thấp, từ 10$
- Đòn bẩy cao, tối đa 1:1000
- Spread trung bình từ 1.5 pips, khá tốt trên thị trường.
- Đa số tài khoản không tốn phí hoa hồng, riêng tài khoản ECN 4$/lot 1chiều
- Nếu rút tiền khi chưa thực hiện bất kỳ giao dịch nào thì sẽ tốn phí rút tiền 3%.
Tổng kết về chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh phù hợp với các nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm tham gia vào thị trường chứng khoán bởi loại hình đầu tư này có độ khó cao hơn các loại hình đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu thông thường. Vì vậy yêu cầu nhà đầu tư phải có những dự đoán, suy luận chặt chẽ, logic và kinh nghiệm đầu tư chứng khoán lâu năm bởi chỉ cần một dự đoán sai sót thì cũng có thể dẫn tới nguy cơ thua lỗ nặng nề.
Tuy nhiên lợi nhuận mà nó mang lại cũng không hề nhỏ, chính vì vậy nếu các nhà đầu tư thực sự có đam mê và muốn trải nghiệm loại hình đầu tư này thì hãy thử sức vì nó cũng rất thú vị.
